Cursus Moestuinieren deel 2

Buiten de presentatie volgen hier nog wat extra notities van de cursus over de plaagdieren:

In een zachte winter gaan er meer insecten dood dan in een strenge winter. Een zachte winter is meestal nat en dus treed er eerder schimmel op.

Bij een onvolledige metamorfose krijgen jonge insecten bij elke volgende nimfenstadium meer kleur en vorm.

Mollen hebben een territorium van ca. 400 m2 en zijn een compliment voor je tuin. Ze eten voornamelijk wormen maar ook insecten (o.a. larven van de langpootmug), spinnen en slakken en graven de grond om. Goede bondgenoten dus!

Vaak zorgt de mens voor een verstoring van het evenwicht in het ecosysteem, omdat ze dieren bestrijden, die ze ervaren als plaagdier.

Luizen

Zuigschade kan ontstaan door luizen. Als iets niet smaakt, spugen ze het gewoon op onze groente uit en verspreiden daardoor virussen in het gewas.

Luizen beginnen met een eitje en na de winter komen er alleen vrouwtjes uit. Ze zijn levendbarend en hoeven niet bevrucht te worden. (Parthenocarp) Luizen vervellen 4 x in hun leven en laten hun vervellingen achter op de plant, waardoor ze hun aanwezigheid verraden.

Deze plaagdieren brengen ernstig schade toe aan de planten, ze eten ze en verspreiden virussen. Je ziet dit aan de misvormde bladeren en aan het afsterven van de gewassen. Ook brengen luizen stoffen in de plant die een allergische reactie veroorzaken in de plant, die zich kunnen uiten als vergroeiingen. Er zijn veel soorten luizen, die verschillen in kleur en wel of niet vleugels hebben. Ze ontwikkelen vleugels als de leefomstandigheden verminderen zodat ze makkelijker naar een andere omgeving kunnen vliegen.

“Om aan voldoende voedingsstoffen te komen, moeten bladluizen zeer veel plantensap opnemen. De daarin aanwezige suikers scheiden ze grotendeels weer af in de vorm van honingdauw, waardoor bladeren plakkerig worden. Deze honingdauw is bij mieren, honingbijen en andere insecten zeer gewild. Mieren melken bladluizen, zorgen voor de verspreiding van hun larven en verdedigen hun bladluizenkolonie tegen vijanden. Op de honingdauw kan ook roetdauwschimmel zich ontwikkelen. De meeste bladluizen brengen per jaar 10 tot 15 generaties voort. Daarbij vindt meestal een afwisseling plaats tussen ongeslachtelijke voortplanting en geslachtelijke voortplanting (meestal in de herfst). Tot de vijanden van bladluizen behoren verscheidene sluipwespen, graafwespen, larven en imago’s van lieveheersbeestjes, de larven van bepaalde zweefvliegen en van gaasvliegen.” (Wikipedia)

Plantdelen kunnen opgegeten door krekels, kevers, rupsen. Ze poepen en plassen op de plant, waardoor de planten plakkerig worden en daardoor kan schimmel ontstaan.

Plaagdieren kunnen ook voorkomen op wortels b.v. larven van meikevers, engerlingen.

Als het plantje ineens omvalt, kunnen er aardrupsen zijn. Ze zijn echter goed voor de composthoop, dus je mag ze daar naartoe verhuizen.

Als de plant gezond is, heeft hij genoeg weerstand en is daardoor bestendiger tegen plaagdieren. Maar je kunt ze niet helemaal voorkomen. Dus een goede bodemzorg en mulchen is belangrijk.

De zaden kunnen tegenwoordig ook bio coating hebben om schimmels tegen te gaan.

Courgette zaden kun je niet zonder extra zorg lang doorkweken, omdat ze dan giftig worden.

Gebruik barrières zoals een netje. 1,3 mm voor kolen en uien.

Voor de kleine mineervliegen heb je gaas nodig van 0,8 mm, maar het nadeel hiervan is dat het vochtiger blijft onder het net en daaronder snel schimmels ontstaan. Dan is vliesdoek de betere keuze. Vermijd kunstmest en pesticides, dat verstoort het evenwicht.

Ieder insect heeft zijn eigen waarde, soms heb je buiten bijen ook solitairbijen nodig.

Laat in de winter de tuin zoals die is, zodat vogels en insecten schuilmogelijkheden hebben.

Ruim pas in het voorjaar op.

Zet meerdere haschberg-vlierbessen in de tuin. (Deze heeft grote schermen en de bessen worden gelijktijdig rijp). Ze hebben heel vroeg in het jaar luizen, die alleen op deze planten voorkomen. Daarop komen lieveheersbeestjes af, wat een voordeel is voor je tuin. De vlierbessen zijn licht giftig, maar gekookt is dat geen probleem. Pluk in de natuur altijd een halve meter boven de grond vanwege de lintwormen, die door de vossen verspreid worden.

Toevoeging:

Gewone vlier

Botanische naam: Sambucus nigra.

De Gewone vlier is een inheemse struik die hier algemeen voorkomt, met eetbare bloesems en bessen. De bessen mogen niet rauw gegeten worden maar de rijpe bessen moeten eerst worden gekookt. Let op in sommige recepten voor smoothies worden rauwe bessen toegevoegd. Niet doen dus. Ook de gedroogde bessen die in de winkel worden aangeboden dienen voor consumptie eerst gekookt te worden.

De Peterselievlier (Sambucus nigra var. laciniata). Die heeft dieper ingesneden bladeren dan de gewone vlier, maar is genetisch identiek. De bloesems en bessen zijn ook bruikbaar zoals bij de gewone vlier.

Giftige niet-eetbare varianten

• De Kruidvlier (Sambucus ebulus) De plant vergaat en groeit elk jaar terug. De takken verhouten dus niet, zoals bij de echte vlier.
• De trosvlier ook wel bergvlier genoemd (sambucus racemosa) deze struiken lijken in eerste instanstie op de gewone vlier maar de bloemen zijn duidelijk bolvormig en de bessen zijn rood van kleur.

In deze vliersoorten is het aandeel blauwzuur te hoog, wat gevaarlijk kan zijn. Als u een te grote hoeveelheid of op regelmatige basis blauwzuur inneemt, wordt het zuurstoftransport in het bloed verhinderd, wat kan leiden tot verstikking.

De oostindische kers trekt specifieke luizen aan, die alleen daar naartoe komen. Dus een gratis middeltje om lieveheersbeestjes aan te trekken. Een echte aanrader in de tuin. De bloemen en blaadjes zijn erg decoratief in de sla of op andere gerechten en zijn met hun bonte kleuren ook in de tuin een eye-catcher, waarvan je vrolijk word!

Nuttige dieren in de tuin

Heb altijd een schuilmogelijkheid voor hen paraat zoals takken of insectenhotels.

Vlinders zijn belangrijk voor de bestuiving.

Solitaire bijen bezoeken graag kruiden, terwijl de gewone die links laat liggen.

Sluipwespen leggen eitjes in andere dieren zoals luizen en deze worden dan van binnen uit opgegeten.

Zweefvliegen eten ook luizen en andere insecten, bestuiven gewassen.

Gaasvliegen hebben uitsluitend luizen als hoofdmaaltijd.

Roofwantsen

Oorwormen zijn nuttig, maar kunnen ook een plaag worden, eten graag appels. Ze eten echt alles.

Vogels eten de oorwormen weer op.

Loopkevers en spinnen zijn een grote vijand van alles wat over de grond loopt en daardoor goede hulptroepen voor ons.

Wespen

1 Wespennest verorbert een ongelofelijk aantal van 5 ton insecten per jaar! Ze kauwen een beetje op hun prooi en brengen ze dan naar hun nest voor de jonge wespen. Daarvoor krijgen ze een zoetstof als beloning. Op het eind van het jaar wordt dat minder en daardoor komen ze naar de mensen om zoetigheden te halen.

“Solitaire wespen parasiteren bijna elk plaaginsect en maken wespen waardevol in de tuinbouw voor biologische plaagdierbestrijding van soorten zoals witte vlieg in tomaten en andere gewassen.” (Wikepedia)

Dus denk er goed over na of je wel een wespennest wil wegruimen!

Je kunt plaagdieren misleiden met kleur, geur en smaak door b.v. Afrikaantjes of basilicum te planten. Witte vliegjes hebben een erge hekel aan de geur van basilicum, dus zet dit in de buurt van je tomaten.

Egels en kikkers eten ook veel insecten. Maar helaas snoepen egels en kikkers ook graag van bepaalde groente.

Andere methoden tegen Plaagdieren

• Graaf een fles half in de grond, bind een touwtje aan een stokje en stop deze in de fles. Het stokje slaat tegen de fles aan en houdt mollen, ratten en muizen op een ecologische manier weg. 
• Je kunt insecteneitjes weghalen en plaagdieren vangen. (als je snel genoeg bent :))
• Brandnetelgier (binnen 2 dagen gebruiken), een paar keer per jaar op o.a. aardappels sproeien tegen de Colorado kever. De vreselijke stank houdt ze weg.
• Tegen slakken een pakje gist of havermout. Gist helpt niet echt goed tegen slakken.
• Maar vang de slakken beter met aaltjes, plastic zakken of karton. Aaltjes eten de slakken op. Het gaatje in slakken is een ademhalingsorgaan. Daar kruipen de aaltjes in.
• Hier vind je een aanleiding, hoe dat je aaltjes zelf kunt kweken: https://www.biotuintilburg.nl/
• Koffie helpt niet erg tegen slakken, maar wel Rabarberbladen, plastic zakken of karton op de bodem leggen. De slakken kruipen hier onder en kunnen gemakkelijk ingezameld en een aantal km verder weer uitgezet worden.
• Kikkers eten slakken met sla 🙂
• Geen lijmband gebruiken, omdat het niet selectief is en daaraan alle diertjes blijven plakken.
• Feromoon vallen vangen mannetjes en deze kunnen de vrouwtjes dus niet meer bevruchten. b.v. goed inzetbar bij fruitmotten. Deze vallen lokken door de geur van de vrouwtjes de mannetjes en zijn voor veel plaagdieren verkrijgbaar.
• Windgong in verschillende tonen tegen verschillende dieren. Helpt maar tijdelijk, maar je hebt een leuke melodie in je tuin.
• Twisters, CD lichtflitsen
• Een fluitlint spannen en de wind maakt een fluitend, hoog geluid, wat sommige dieren afschrikt.
• Imitatie vogels helpen (maar een paar dagen.)
• Lavameel verstuiven. Lavameel gaat in lichaamsdelen zitten, gaat ontsteken. Maar is niet selectief en doodt ook nuttige insecten.
• Voorzichtig met Neemolie op gewassen, dit is giftig voor vrouwen in verwachting.
• Escargot slakkenkorrels is een ijzernitraat en een reukstof. De slakken raken verlamd en kunnen niet wegkruipen. Dit duurt een dag of 4 en zijn daardoor een makkelijke prooi voor vogels. Bij regen hebben de korrels geen nut.
• Maak in een yoghurt emmertje een paar kleine gaatjes en graaf het een stuk in de grond. Vul het daarna met een beetje bier of gist.
• Spint komt veel voor bij komkommers. Spint kan niet tegen vocht, geef ze een lekkere douche en besproei ze 2 x per week.
• Tripsen worden door roofmijten geluncht.
• De bladrandkever zit b.v. op peulgewassen. Dat is niet erg, maar ze eten de bladrand van de peulgewassen, wat er niet zo fraai uitziet, eerder gemodelleerd.
• Coloradokevers zitten op aardappels en ben je verplicht om te bestrijden. Je kunt ze vangen en wegbrengen. Ze leggen oranje eitjes (moeten dus Nederlands zijn) aan de onderkant van het blad.
• Gebruik geen chemische stoffen. Ze brengen jarenlang schade toe aan de grond en je eet ze op den duur toch op.

Laat de natuur alles doen, houd de natuur in evenwicht en het bodemleven en de gewassen gezond en sterk.

Hartelijk dank aan Christ van Biotuin Tilburg!

https://www.biotuintilburg.nl/