Compost / Zaden winnen / Hoofd-, Voor- en Nagewassen
Cursus moestuinieren 08-04-2024
Christ van Geel van www.biotuintilburg.nl met zijn meer dan 40 jarige rijke ervaring over ecologisch moestuinieren sprak dit keer over compost en bestuiving en bevruchting.
We staan telkens versteld over zijn omvangrijke, diepgaande kennis, die hij zo enthousiast en boeiend met ons deelt.
Dankjewel, Christ! Mogen nog veel mensen van jouw know-how profiteren en heel Nederland op ecologisch moestuinieren overstappen!
Christ heeft ons toestemming gegeven, om de dia's van de cursus te gebruiken, waarvoor onze hartelijke dank!
Hier vind je losse notities van de cursus als toevoeging bij de presentatie:
Compost
Er zijn 2 methodes van composteren: langzaam en snel
- de langzame duurt 1 jaar
- de snelle Hot Compost duurt 6 tot 8 weken
In de snelle compost gaan de onkruidzaden sneller dood, daar de temperaturen snel oplopen tot 70 graden. Zodra hij gaat afkoelen, ga je hem omzetten. Dan niets nieuws erbij gooien.
Steek een ijzeren staaf in de compost om te voelen hoe warm de hoop van binnen is. Er bestaan ook extra compost thermometers op een staaf.
De schimmels moeten onzichtbaar zijn; als je witte schimmels ziet, is de compost te droog.
Schimmels in de bodem (Mycorrhiza) verlengen je wortelsysteem en maken voedingstoffen vrij.
Met 1 x kunstmest strooien vernietig je helaas alle schimmels, dus liever niet aan beginnen.
Let op een C/N stikstof – koolstof verhouding van 1 op 30. Dan gaat de composthoop vanzelf.
Bruin materiaal (koolstof) is dood materiaal. Groen materiaal heeft meer stikstof dan koolstof.
Als je genoeg materiaal op de compost doet, (minimaal 1 kuub) probeer dan een verhouding van 30:1 te bereiken dan hoef je er verder niet veel aan te doen. (Zie lijstje)
In de zomer heb je veel groen zoals gras, in de herfst veel bruin materiaal zoals bladeren, dus is het ideaal om al in de herfst “wachthopen” te maken.
Bacteriën hebben geen pootjes, ze kunnen alleen zwemmen, vandaar dat vochtigheid nodig is in de compost.
Hoe weet je, dat je compost niet te droog of niet te nat is?
Knijp je in de compost en komt er een straaltje water uit, dan is hij te nat, als er een paar druppels uitkomen, is hij prima, komen er geen druppels uit, dan is hij te droog.
Leg bij een dichte bodem takken op de ondergrond, zodat de compost niet te nat wordt.
Zet hem niet in de volle zon. De hoop is eerder te droog dan te nat.
Takken graag versnipperen en grof materiaal hakselen. Maisstelen etc. alleen korter snijden.
Neem geen zaagsel van hard hout, dat is giftig.
Vuurhout is anti-bacteriëel, dus dat helpt niet om compost te maken.
Basaltmeel en lavameel zijn goed in de compost.
Hennep
Hennepstro is erg goed voor de tuin en de compost, want het bevat veel koolstof. In de kas wordt het niet te warm daardoor. Hennep is bij een importeur in Gilze bij de dierengroothandel te koop voor 12 euro per pak. https://www.aubiose.nl/
Bloedmeel is gedroogd runderbloed in poedervorm. Bevat veel stikstof en is snelwerkend.
Zet de compost 1 keer in de 3-4 weken om, zodat er zuurstof bij komt. Van buiten naar binnen en van binnen naar buiten. Na 6 tot 8 weken is de hot compost klaar en kun je hem gebruiken. Laat hem liever niet al te lang laten liggen, want dan gaan de voedingstoffen eruit.
Voeg elk jaar opnieuw compost aan de bodem toe, maar dit alleen bij de groente, die dat nodig heeft. (zie lijstje).
Groencompost is ideaal. Het bestaat uit gras en houtsnipsels en kost ca.12 euro per kuub.
Het is verkrijgbaar bij b.v. van Iersel in Gilze.
Dit mag in de biologische landbouw onbeperkt gebruikt worden, omdat in de groencompost geen chemische middelen zitten.
Bij de championteelt worden vaak chemicaliën gebruikt, opdat er geen onkruid bij groeit.
Vandaar dat champost meestal niet biologisch is.
Geen compost bij de gemeente halen. Daarin zitten te veel chemicaliën.
Gemaaid gras niet als dikke koek op de compost doen, want daar komt geen zuurstof door.
Geen zaden op de compost gooien, voor het geval de temperatuur toch lager blijft.
Op bloemen uit de winkel zitten soms 5 of 6 soorten gif, dus kunnen deze niet op de compost.
Geen beuken- of eikenblad op composthoop, daar zit looistof in en dat remt de bacteriën.
Lindeblad is goed. Beuken en eiken kunnen echter wel een eigen hoop hebben.
Er zijn bladblazers met omkeerrichting en hakselaar erin te koop. Dit is makkelijk om de bladeren klein te maken voor de compost, zodat het sneller gaat.
Schelpen van mosselen duren te lang om te composteren. Na 6 jaar vindt je ze nog steeds terug.
In de bagger van de sloot waaien veel onkruidzaden in, dus die liever niet gebruiken, want daar heb je nog jaren last van.
Na een jaar zijn er alleen nog maar koolstoffen in de compost over. Toch is het nog nuttig om het te gebruiken.
Geen verse mest gebruiken op de planten zelf. Dan komen stoffen vrij, die schadelijk zijn voor je bodemleven, deze zijn te zuur en te scherp. Verse mest mag natuurlijk wel op de compost.
De composttoilet kan alleen op de compost indien er mensen op zijn geweest, die geen medicijnen of hormonen innemen! Dan kun je dit na 1 jaar gebruiken.
Een te korte kringloop kan gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Het beste is dat er minimaal twee maagsystemen in de kringloop zitten. Voor de voedseltuin is dit geen optie.
De mens is de grootste transporteur van nutriënten. Door het toilet komen de gebruikte nutriënten via de waterzuivering in de zee terecht.
Mest nooit te veel, dat wordt een ophoping van fosfor. Dan kan de opname van andere nutriënten verstoord raken.
De planten nemen niet de smaak van de compost op.
Te veel compost (stikstof) levert grote bladeren en kleine vruchten op.
Houd je tuin in de gaten en zie, wat je groente nodig heeft.
Leer je planten te lezen (https://www.biotuintilburg.nl/)
B.v. gele puntjes op knoflook is kaliumtekort door koud weer. Gewoon laten groeien, lost zich vanzelf op.
Diverse informatie
Wormen
Compost wormen gaan op het land helaas dood. Dit zijn andere wormen en leven in de strooisel laag.
Wist je, dat er ca. 26 soorten wormen in Nederland voorkomen, waarvan de bekendste de pendelaars, grauwe wormen, potwormen en tijgerwormen zijn?
De pendelaars graven de tuin 1,5 m diep om. Dit zijn de beste wormen. Er moet wel genoeg compost in je bodem zijn, dan komen de wormen vanzelf en vermenigvuldigen zich snel.
https://balkonton.nl/wat-het-verschil-tussen-regenwormen-en-compostwormen/
Slakken
Hoe ga je te werk om aaltjes te kweken om slakken te verdelgen:
- Neem een emmer met een goed sluitende deksel.
- Maak gaatjes onder de rand. De gaatjes moeten heel klein zijn zodat de slakken er niet uit kruipen (max. 2 mm).
- Onderin de emmer doe je een klein laagje regenwater.
- Leg er nu een stevig koolblad in en leg hier wat sla blaadjes op.
- Dan verzamel je een aantal naaktslakken, het aantal is afhankelijk van de maat van je emmer.
- Je doet de emmer dicht en zorgt dat hij niet in de zon staat.
- Schud dagelijks even voorzichtig heen en weer en geef ze af en toe een vers blaadje sla.
- Na twee weken zijn alle slakken dood omdat ze vanbinnen zijn opgevreten door de aaltjes die de slak al bij zich droeg.
- De aaltjes hebben zich in de slak vermenigvuldigd en zitten nu in het water.
- Pak een tweede emmer, hang er een zeef boven en giet alles er in. Doe wat water in je kweek emmer en schud deze om en giet door de zeef. Herhaal dit een paar keer met ongeveer een emmer water.
- Gooi de dode slakken op de composthoop.
- In je emmer zitten nu de nematoden, ze zijn heel klein dus je kunt deze niet zien.
- Giet het water met de aaltjes over in een gieter en giet deze uit op het einde van de dag als de zon onder is op vochtige plekken met veel slakken en bij gewassen die worden aangevreten. De aaltjes zoeken vanzelf hun gastheer (slak) op. Giet niet in de zon en op droge aarde want dan verdrogen de nematoden voor ze zich in hun gastheer hebben kunnen nestelen. Vergeet niet om ook je composthoop met nematoden te behandelen, aangezien veel naaktslakken zich verstoppen onder compost.
- Na een paar weken ga je weer opnieuw beginnen, zodat je ze elke vier tot zes weken weer opnieuw bij de gewassen kunt gieten.
- De beste tijd om te beginnen, is in maart of in april als de bodemtemperatuur boven de 6 graden is en als de planten beginnen uit te lopen of als er al slijmsporen te zien zijn. De bestrijding met nematoden kan vervolgens tot oktober doorgaan, zolang de bodemtemperatuur nog boven de 6 graden is.
Bovenstaande informatie komt uit de website van Christ: https://www.biotuintilburg.nl/ plaagdieren/plagen/slakken
Slakken kruipen niet over koper. Je kunt koperdraad als afweer tegen slakken nemen, maar omdat dit nogal prijzig is, kun je ook 2 ijzerdraadjes nemen en met de + en - aan een batterij aansluiten, zonder dat ze elkaar raken. De slak krijgt in beide gevallen een schokje en draait om.
Hierbij een filmpje m.b.t. batterij en draden. Deze hoeven dus niet perse van koper te zijn.
https://www.videoman.gr/nl/134288
Een ander voorbeeld:
https://makkelijkemoestuin.nl/kennisbank/schrikdraad-tegen-slakken
Vroeger werd een kas uitgegraven en werd er een hele dikke laag paardenmest ingegooid, dat verwarmde de kas. Dit kun je ook met perken doen.
Het bodemleven zet heel langzaam voedingstoffen vrij. Kunstmest zet alles in één keer vrij.
Planten hebben, gedurende hun leven, een wisselende behoefte aan voedingsstoffen. Door het bodemleven worden deze langzaam vrijgemaakt en sluiten ze aan bij de behoefte van de plant.
Heermoes
groeit waar weinig mineralen in de bodem zitten. Je kunt het niet uitroeien. Alleen mineralen toevoegen. Je kunt heermoes wel op de compost gooien als hij helemaal droog is. Het positieve is, dat het een ontzettend goed medicinaal kruid is, waar je ook thee van kan zetten.Hier vind je veel info over heermoes: https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/natuurgeneeswijze/108913-de-geneeskracht-van-heermoes.html
Kweekgras
met riek het gras omhoog steken, wortels oplichten, zand eruit schudden. Varkens zijn ook goed tegen kweekgras. Aan het begin van het seizoen, voor het planten kun je gehuurde varkens op het veld zetten. (Info over varkens van Daniela)
Zaden zelf winnen
Courgette bloemen
Allereerst de bloemen met een draadje afbinden zodat er geen insecten in de bloem kunnen komen. Als de bloemen rijp zijn de mannelijke bloemen afplukken en ontdoen van de bladeren.
Vrouwelijke bloemen herken je aan het vruchtbeginsel onder de bloem.
Met verschillende mannelijke bloemen de vrouwelijke bloem bestuiven, van te voren de bloemenblaadjes eraf halen, een oude panty erom (bij een kringloopwinkel halen) en deze met een draadje dichtbinden. Wanneer de bloemen verwelkt zijn is het klaar. Een gekleurd touwtje om de steel doen zodat je weet welke je met de hand bestoven hebt.
Deze reine zaden kun je dan later gebruiken.
Niet eetbare kalebassen kunnen courgettes bevruchten en die kunnen dan giftig worden.
Bonen
laten hangen, drogen, 3 dagen in de vriezer, om de insecten te doden.
Sla
is een zelfbestuiver, hiervan kun je de zaden onbeperkt gebruiken.
Tomatenzaadjes
In een open potje tomatenzaadjes en wat water doen en een week lang zonder deksel laten staan. Dan afspoelen en naast elkaar drogen. Het is normaal, dat ze bruin worden in de gedroogde toestand. Je doet ze in een potje met water, om het zakje eraf te krijgen. Als je ze alleen droogt, dan blijft het zakje erom zitten en dit remt de groei.
Ten slotte in papieren zakjes of in plastic en dan in de vriezer doen. In de vriezer worden de zaden niet bruin.
Op het groene lijstje is te zien hoeveel bloemen van een plant je moet hebben om te bestuiven of te bevruchten.
Algemeen: Gebruik 3 – 4 mannelijke bloemen voor grote vruchten.
Het is belangrijk om alle zaden van alle planten 3 dagen in de vriezer op –18 C in te vriezen.
Bio zaden kopen
Bingenheimer (bio, goed, Duits, hoge verzendkosten) en Bolster zijn de beste zadenleveranciers.
De Professionele lijn van de Bolster zijn zaden met garantie.
Als we lid van Velt (België) worden, dan kunnen we hun biologische zaadjes kopen, die ze zelf ook bij Bingenheimer bestellen.
Voorgewassen – Nagewassen
In de mooie tabel hierboven vind je een hele praktisch lijst, die laat zien, welke groentes er als hoofd-, voor- of nagewas kunnen dienen en welke je kunt herhalen. Ook de tijdlijn van de zaai momenten is mooi overzichtelijk!
In dezelfde bakken kan meermaals per jaar sla geteeld worden.
B.v. Spinazie voorgewas, pompoenen nagewas.
Stokbonen 1 x zetten, daar heb je heel veel plezier en een lange oogst van.
Andere bonen kunnen 3 x per jaar geplant worden.
Bruine tuinbonen (zaden) zijn niet goed meer, ze moeten blank zijn.
Snelle kolen zijn bijvoorbeeld Chinese kolen of Paksoi (hybride zaden nemen) en Thatsoi